Deprem uyarı sistemi ve sistemleri, yer kabuğundaki sismik hareketleri erkenden tespit etmek amacıyla tasarlanmıştır. Deprem uyarı sistemleri sayesinde yer kabuğundaki hareketlerden dolayı meydana gelen depremler önce belirlenerek alakalı yerlere bildirilir.

Deprem uyarı sistemleriyle deprem dalgaları tespit edilerek akabinde depremin merkez üssü, şiddeti ve derinliğiyle ilgili de analiz yapılır. Analizin ardından da tespitte bulunulan dalgaların alakalı bölgelere ulaşacağı zaman dilimi belirlenir. Böylelikle deprem uyarı sistemi ve sistemleri, depremden dolayı ortaya çıkabilecek zararların önüne geçilmesini sağlar. Peki, en iyi deprem uygulaması nedir?

Deprem Uyarı Sistemi Çeşitlerinin Çalışma Prensibi

Deprem güvenlik bilgileri yanı sıra uyarı sistemlerinin genel çalışma prensibi de çok merak ediliyor. Genel olarak deprem uyarı sistemi çeşitlerinin çalışma prensibi şu şekildedir:

1 – Deprem Dalgaları

Deprem uyarı sistemleri, depremin olduğu sırada deprem kaynağından tüm taraflara yayılan sismik dalgalar halinde enerji açığa çıkmaktadır. Bu dalgalar, P Dalgası (Birincil Dalga) ve S Dalga (İkincil Dalga) şeklinde ikiye ayrılmaktadır.

Deprem Dalgaları
P Dalgası (Birincil Dalga)	Basınç dalgası şeklinde de adlandırılmaktadır. Sismik dalgalar içerisinde en hızlı özelliğe sahip olanıdır. Belirli lokasyona ilk ulaşan dalga olma özelliği de taşıyor. P Dalgası, depremin yaratmış olduğu enerjinin küçük kısmını iletiyor. Çoğunlukla insanların hissetmesi mümkün değildir.
S Dalgası (İkincil Dalga)	İsminden de anlaşılacağı üzere depremlerde hissedilen ikinci dalgayı ifade ediyor. Yıkıcı enerjiye sahip olan S dalgasında yer, aşağı ve yukarıya hareket ettirilerek sallanarak zelzeleye neden olmaktadır. S Dalgasında altyapı çöker ve binalar yıkılır.

2 – Deprem Uyarı Sistemi: Sensörler

Kandilli Rasathanesi ve AFAD gibi çeşitli kurumlarda sensör ağları vardır. Sensör ağları, yer kabuğunda meydana gelen en ufak titreşimleri de algılamaktadır. Deprem sensörleri sayesinde deprem uyarı sistemleri erkenden devreye sokulur.

3 – Veri Merkezi Algoritmaları

Deprem uyarı sistemi çeşitlerinin çalışma prensipleri içerisinde veri merkezi algoritmaları da yer alıyor. Sensörlerle öncelikle sarsıntı verileri toplanır. Sensörlerin topladığı veriler, milisaniyeler içerisinde de analiz merkezine iletilmektedir. Deprem uyarı sistemlerinin çalışma prensibini oluşturan bu süreç hem otomatik veri işleme teknolojileri hem de hızlı iletişim ağından oluşuyor.

4 – Uyarı Sistemleri

Veri merkezi algoritmaları ile uyarı sistemleri ile sinyaller gönderiliyor. Sinyaller şu yöntemlerle kurum ve kişilere iletilir;

• AFAD gibi çeşitli kurumlara ait mobil bildirimler
• Siren sistemleri
• Televizyon vb. çeşitli araçlardan yapılan anonslar
• Akıllı şehir uyarı panelleri

5 – Otomatik Koruma Mekanizmaları

Sistemlerin bazıları deprem uyarı sinyallerini alır almaz otomatik korumaya geçer. Böylelikle depremde meydana gelebilecek yangın ya da patlama gibi durumlarında önüne geçilmiş olur. Deprem uyarı sistemi çeşitlerinin çalışma prensiplerinden otomatik koruma mekanizmaları sayesindeyse şöyle önlemler alınır;

• Asansörlerin güvenli kata gitmesi
• Doğalgaz vanalarının kapanması
• Otomatik olarak nükleer enerji tesisleri korumaya alınır.

Deprem Uyarı Sistemi Çeşitleri Nelerdir?

Deprem uyarı sistemi çeşitleri ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Türkiye ve diğer ülkelerde kullanılan deprem uyarı sistemleri aşağıdaki gibi ifade edilebilir:

1 – ShakeAlarm

Kanada, Vancouver ve Britanya Kolombiyası’nda 2009 senesinde ShakeAlarm isimli erken uyarı sistemi geliştirildi. ShakeAlarm başarılı bir sistem olduğu için 2015 yılında ABD’nin batı kıyılarında da kullanılmaya başladı. ShakeAlarm, S dalgalarından önce saniyeler içerisinde uyarı göndererek kişilerin kendisini depreme karşı korumaya almasını sağlar.

2 – SASMEX

SASMEX, Meksika Sismik Uyarı Sistemi olarak bilinmektedir. 1991 yılında kullanılmaya başlayan bu sistem, yaklaşık 60 saniyeye kadar deprem erken uyarısı veriyor. SASMEX’in sensörleri Pasifik kıyısına yerleştirilerek büyük sarsıntıların algılanmasını sağlıyor.

3 – Japonya Deprem Erken Uyarı Sistemi

Japonya, deprem erken uyarı sistemini 2007 senesinde kullanmaya başladı. Japonya Deprem Erken Uyarı Sistemi, 1000 üzerinde sensörle anlık şekilde yer sarsıntılarını ölçüyor. Sensörlerin P dalgalarını algılaması ile tren, radyo, televizyon ve cep telefonu ağlarına uyarı gönderilir. Uyarının süresi yaklaşık 5-30 saniye aralığında değişiyor.

4 – ShakeAlert

ShakeAlert isimli deprem uyarı sistemi, ABD Jeolojik Araştırma Merkezi (USGS) tarafından geliştirildi. ShakeAlert, depremleri hızlıca tespit ederek sarsıntılar yeryüzünde hissedilmeden uyarılar otomatik sistemlere gönderilir. ShakeAlert’in amacı, erken uyarı göndererek depremlerin etkisini azaltıp can ve mal güvenliğini sağlamak.

“ABD Jeolojik Araştırma Merkezi (USGS) nedir” başlıklı içeriğimizi de okuyabilirsiniz.

5 – Google Android Deprem Uyarı Sistemi

Google Deprem Uyarı Sistemi, deprem sırasında kişileri uyararak can ve mal kaybını minimuma indirmeyi hedefliyor. Google’ın deprem uyarı sisteminde depremin şiddeti ve yayılma hızı kullanıcılara anlık şekilde iletilmektedir. Sistem, Google’ın hem geniş veri tabanını hem de hızlı iletişim altyapısını kullanıyor. Böylelikle deprem uyarıları da kısa sürede yayılır. Google’ın geliştirdiği bu deprem uyarı sistemi sadece Android cihazlarda kullanılıyor.

Google Android deprem uyarı sistemi kullanmak için veri bağlantısı ya da kablosuz bağlantı açık olmalıdır. Google deprem uyarısı açma ya da Android deprem uyarı açma işlemi için şu adımlar takip edilmeli;

• İlk olarak cihazdan “Ayarlar’a gidilir.
• Konum> Gelişmiş> Deprem Uyarıları bulunur.
• Deprem Uyarıları sekmesinden “deprem uyarı sistemi” aktifleştirilir.

6 – iOS Deprem Uyarı Sistemi

iOS işletim sistemli iPhone telefonlarda da deprem uyarı sistemi kullanmak mümkün. iOS deprem uyarı sistemi şu şekilde aktifleştirilir;

• Cihazdan “Ayarlar” sekmesine gidilir.
• “Bildirimler” seçeneği seçilir.
• En altta konumlanan “Acil Durum Bildirimi” sekmesi altındaki “Hayati Uyarı Bildirimi” açılmalıdır.

Deprem Uyarım Sistemleri Avantajları Nelerdir?

Deprem uyarı sistemlerinin birçok avantajı vardır. Bu sistemler sayesinde insanlar hızlıca güvenli alanlara geçebilir. Örneğin, araç süren kişiler araçlarını durdurarak kendilerini güvene alabilir. Deprem uyarı uygulaması ile depremden dolayı meydana gelebilecek can ve mal kayıpları da önlenebilir. Deprem sırasında panikten dolayı ortaya çıkabilecek kazaları minimuma indirir.

Deprem uyarı sistemi çeşitleriyle toplumda depreme karşı bilinçlendirme de yapılır. Uyarı sistemleriyle deprem öncesi, sırası ve sonrası neler yapılacağı konusunda bilgi edinilir. Depremde sanayi gibi yerlerde büyük hasarlar meydana gelebilir. Bu hasarların önüne geçmek için üretim hatları durdurulmalıdır. Kimyasal sızıntılar engellenerek basınç sistemlerinin de devre dışı bırakılması gerekir.

Sık Sorulan Sorular

Deprem uyarı sistemi ile ilgili sık sorulan sorularla cevapları şöyledir:

1 – Deprem Uyarı Sistemleri Depremi Kaç Saniye Önce Haber Verir?

Genel olarak deprem uyarı sistemleri, 10-60 saniye içerisinde depremi haber veriyor. Süre, kullanılan sisteme göre değişir.

2 – Deprem Uyarı Sistemlerinden Uyarı Geldiğinde Nasıl Hareket Edilmeli?

Deprem uyarı sistemlerinden uyarı geldiğinde kesinlikle panik yapılmamalıdır. Uyarı alınır alınmaz hayat kurtaran “çök-kapan-tutun” pozisyonuna geçilmeli. Deprem uyarısının alınmasından sonra güvenli alana geçmek gerekir. Uyarıdan sonra asansöre binilmemeli ve elektrikli cihazlar kapatılmalıdır. Gazlı cihazların kullanılmamasına da çok dikkat edilmeli.

3 – Deprem Uyarı Sistemleri Hangi Sistemlerden Oluşur?

Deprem uyarı sistemleri, P dalgalarını tespit ettikten sonra analiz ederek S dalgaları olmadan uyarı bilgilerini cep telefonu, televizyon, radyo gibi cihazlara iletir. Uyarı sistemleri; alarm, ivmeölçer, bilgisayarlar ve sismograflardan oluşuyor.

Dilerseniz “3 adımda deprem nasıl oluşur” başlıklı içeriği de okuyabilirsiniz.